Column: "Zonder buffers creëer je bubbles"

In opdracht van de Koning Willem I Prijs, de meest prestigieuze ondernemersprijs in Nederland, schreef Volkert Engelsman, die dit jaar in de jury zat, de volgende column. Over Corona, over duurzaam ondernemerschap, over de toekomst van de wereldvoedselvoorziening. "Hoe sterker de groei, hoe groter de buffers die nodig zijn. Zonder buffers creëer je bubbles, en die exploderen."

Je kunt er nooit op kunt rekenen dat alles blijft zoals het is. Begin maart leefden we nog in een vertrouwde, veilige wereld. De economie ging voor de wind, de AEX zat stabiel boven de 600 punten, Nederlanders waren hun zomervakanties aan het plannen. U weet wat er volgde.

Natuurlijk was die veilige wereld begin maart ook al een illusie. De Corona-crisis staat niet op zichzelf. We waren net een beetje bijgekomen van de hypotheekcrisis in 2008, toen de klimaatcrisis in zijn volle omvang tot ons door begon te dringen. En terwijl dat gaande was, zette de Raad van State het land op slot voor de stikstofcrisis. Toen kwamen er wat berichten uit China over een virusje. “Geen paniek,” zei Jaap van Dissel, “het is niet zeker dat het besmettelijk is.”

Er is moed nodig om de werkelijkheid onder ogen te zien. Al spreek ik liever van realiteitszin. Al die crisissen zijn duurzaamheidscrisissen. Ze zijn veroorzaakt door onze oude economie die de poten onder zichzelf vandaan heeft gezaagd, in een eenzijdig streven naar kortetermijnwinst en efficiëntie. Visie gaat vóór groei. Goed dat nlgroeit.nl mentors aan nieuwkomers koppelt om hierop te kunnen wijzen. Toen wij in 1990 onze eerste container biologische appels uit British Columbia haalden, hadden we niet het doel om te groeien, we hadden de visie om biologische boeren in verre landen een markt te geven. We zagen dat die boeren de toekomst hadden, dat biologische landbouw de enige houdbare aanpak is op termijn. Business follows vision.

Eosta doet het prima in deze crisis, net als in de voorgaande crisissen. De vraag naar biologisch eten kreeg een mooie boost doordat mensen hun gezondheid willen ondersteunen op een pro-actieve manier. Het is een wet: een duurzame bedrijfsvoering zorgt voor veerkracht. Jammer genoeg wordt duurzaamheid nog steeds als een niche in de economie gezien. Dat zie je aan het feit dat de Koning Willem I prijs, waar ik erg trots op ben, wordt toegekend aan (1) grootbedrijf en (2) MKB. En dan is er nog de Duurzaamheidsplaquette.

Back to business as usual is not an option. Corona is een direct gevolg van onze omgang met biodiversiteit. De wildernis is zo uitgewoond, zodat steeds meer vreemde ziektekiemen de mensenwereld binnendringen. De oude economie heeft meer buffers uitgeput: klimaat, bodem, maar ook sociale buffers, governance buffers. Een voorbeeldje is de privatisering van de Nederlandse vaccin-productie door RIVM in 2012. Dat was niet efficiënt, dat kostte te veel. Allerlei vaccin-uitgangsmateriaal is toen verdwenen, blijkt nu en de rest van de privatisering is teruggedraaid.

Ook de buffers in de industriële voedselvoorziening zijn uitgehold. Just-in-time productie, hyperspecialisatie, verspreiding van de productieketen over de planeet, er hoeft maar iets te gebeuren en de boel ligt plat. De biologische keten blijkt veel stabieler dan de gangbare. Een beetje regionaler, een beetje meer generalistisch. Dan ben je een beetje inefficiënter, maar ook veel veerkrachtiger en onafhankelijker.

Voor duurzame groei moet je de ecologische en sociale buffers in stand houden. Hoe sterker de groei, hoe groter de buffers die nodig zijn. Zonder buffers creëer je bubbles, en die exploderen. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is het nieuwe normaal. Je opereert nu nog in een oude economie met een ongelijk speelveld, maar dat is geen reden om het niet te doen. Dat is een kwestie van realiteitszin. De toekomst kan alleen maar duurzaam zijn, anders is er geen toekomst. Wat nu nog de “Duurzaamheidsplaquette” heet, zal dan gewoon de Koning Willem I Prijs heten.

Volkert Engelsman
CEO Eosta BV
Winnaar Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap, 2018

Lees hier meer over nlgroeit en het mentorprogramma.
De column is ook hier te lezen.